1. Dava, davacı alt taşımacıların sözleşmelisi asıl taşımacı mümeyyiz davalıdan bekleme ücretinin tahsili istemine ilişkindir. Çekişmeli noktalardan biri de, bekleme süresinin başlangıcı ve bitişi ile bekleme ücretinin buna göre hesaplanması gereken miktarına ilişkindir.
2. Dosya kapsamına ve araçların ruhsat fotokopilerine ve iddia ve savunmaya göre, araçlar TIR olmayıp kamyondur. UND.`nin rapora ve hükme esas alınan yazısında TIR`lar ile ilgili bekleme ücreti bildirilmiştir.
Bu durumda mahkemece, davacıların kamyonlarının özellikleri ve tonajları belirtilmek suretiyle UND.`ne yazı yazılarak bekleme ücretlerinin kamyonlar için farklı olup olmadığının sorulmasından sonra gelecek cevaba göre değerlendirme yapılması gerekirken, davacıların araçlarının özellikleri ile uyumlu olmayan anılan cevabi yazıda bildirilen birim fiyatlara göre hesaplama yapan bilirkişi raporunun hükme esas alınması da eksik incelemeye dayalıdır.
3. Öte yandan, davacılar arasında ihtiyari dava arkadaşlığı bulunduğundan, tek başvurma harcı ile açılan davanın bu şekilde sonuçlandırılması doğru olmayıp, ayrı ayrı başvurma harcı alınması, davacıların her birinin istem miktarının açıklattırılması, hak edecekleri alacağın ayrı ayrı belirlenip hüküm altına alınması gerekirken, davacıların ayrı ayrı hak ettikleri alacak miktarlarının toplamının hüküm altına alınması suretiyle infazı mümkün olmayan ve infazda tereddüt doğuracağı muhakkak olan yazılı şekilde hüküm tesisi de bozmayı gerektirmiştir.
DAVA ve KARAR:
Taraflar arasında görülen davada Mersin 1. Asliye Ticaret Mahkemesi`nce verilen 2.11.2007 tarih ve 2001/723 – 2007/311 sayılı kararın Yargıtayca incelenmesi duruşmalı olarak davalılardan Duyan Ulus. Nak. Gıda İth. İhr. İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili tarafından istenmiş olmakla, temyiz dilekçesinin süresinde verildiği anlaşıldıktan sonra; Dava dosyası için Tetkik Hakimi Salih Çelik tarafından düzenlenen rapor dinlenildikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
YARGITAY 11. HUKUK DAİRESİ KARARI:
Davacılar vekili, müvekkillerinin kendilerine ait ayrı ayrı kamyonlar ile davalıların yükünü Karadeniz Ereğlisi`nden Bağdat`a karayolu ile taşıdıklarını, 5.6.2001 – 22.6.2001 tarihleri arasında davalıların resmi işlemlerdeki eksikliklerinden dolayı müvekkillerinin beklemek zorunda kaldıklarını, UND. birim fiyatlarına göre 48 saati geçen gecikmelerde ilk 10 gün için 350.- DM., sonraki günler için 250.- DM. olarak teamüller gereğince bekleme ücretine hak kazanan davacıların ihtarlara olumlu yanıt alamadıklarını ileri sürerek, şimdilik 18.000.000.000.- TL.`nın ticari faiziyle birlikte tahsilini talep ve dava etmiştir.
Davalı Assan Hyundai Çelik Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. vekili, alt taşıyıcı davacılar ile müvekkili asıl taşıtan arasında taşıma sözleşmesi bulunmadığını, kaldı ki, beklemenin Irak`taki savaş haline dayalı mücbir nedenden kaynaklanmış olabileceğini ve bunu davacıların da öngörebilmeleri gerektiğini savunarak, davanın reddini istemiştir.
Diğer davalı Duyan Ltd. Şti. vekili, bekleme ücretinden alıcının sorumlu olması gerektiğini, beklemede kusurun satıcı ya da alıcıda olduğunu, bekleme ücreti talebinin asıl taşıyıcı olan müvekkiline, alt taşıyıcı olan davacılar tarafından ileri sürülemeyeceğini, asıl ve alt taşıyıcının asıl taşıtan karşısında aynı safta olduklarını, taleplerin muhatabının satıcı ile alıcı olduğunu, kaldı ki talep miktarının da yüksek olduğunu savunarak, davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, dosya kapsamına, toplanan kanıtlara ve benimsenen 30.8.2006 tarihli asıl ve 17.5.2006 tarihli ek rapora göre, davacılara ait 18 aracın davalılardan Assan Hyundai Çelik Ürünleri San. ve Tic. A.Ş.`nin tesislerinden yük aldıkları, CMR. taşıma senedi tanzim edenin diğer davalı şirket olduğu ve asıl taşıyıcı konumunda hareket ettiği, davacıların araçlarının alt taşıyıcı olarak plaka numaraları ile taşıma senedinde yer aldığı, yükün teslim tarihinin CMR. senedinde bulunmadığı, sürücülerin pasaport fotokopilerinin dosyada bulunmadığı, boşaltma tarihinin bulunduğu bir belgeye rastlanmadığı, bu durumda normal yol şartlarına göre 7 gün sürmesi gereken taşıma sonunda 48 saat sonrasında başlayan bekleme süresinin UND. birim fiyatlarına göre toplam 61.800 DM. karşılığının 46.059.972.600.- YTL. olarak hesaplandığı, alt taşıyıcı davacılara işi veren asıl taşıyıcı davalı Duyan Ltd. Şti.`nin bundan sorumlu olduğu, asıl taşıtan yük sahibi ile davacılar arasında sözleşme bulunmadığı gerekçesiyle, davanın taleple bağlı kalınarak davalılardan Duyan Ltd. Şti. bakımından kabulüne, diğer davalı bakımından reddine karar verilmiştir. Kararı, davalılardan Duyan Ulus. Nak. Gıda İth. İhr. İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili temyiz etmiştir.
1- Dava dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına ve dosya kapsamına göre yargılamanın karar başlığında gösterilen 3 no’lu davalı bakımından yürütülmüş olmasına, dava dilekçesinde unvanı “Duyan” kelimesi ile başlayan tek davalının bu unvanının bir iki kelimesinin eksik gösterilmesi temsilcide hata ve bu davalının karar başlığında 2 no’lu davalı olarak gösterilmesinin ise maddi hata olarak kabulü ile karar başlığından 2 no’lu davalının mahallinde çıkartılmasının mümkün bulunmasına, gerçek ve doğru hasım olan 3 no’lu davalının davada temsil edilmiş olmasına ve vekilinin kararı temyiz etmiş bulunmasına, kararın bu davalı bakımından infaz edileceğinin tabii bulunmasına, kısa kararda gerekçeli karardaki 3 no’lu davalının unvanına yer verilmeyip, dava dilekçesinde unvanı yazılı olan davalının gösterilmesi ile yetinilmesinin kısa ve gerekçeli karar arasında çelişki ve farklılık anlamına yorumlanmaması gerekmesine, öte yandan CMR. Konvansiyonu`nun yabancı para üzerinden hüküm verilmesi halinde uygulanması gereken 27. maddesindeki faiz oranının, somut olayda TL. üzerinden hüküm verilmesi karşısında uygulama yeri bulunmamasına göre, mümeyyiz davalı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.
2- Dava, davacı alt taşımacıların sözleşmelisi asıl taşımacı mümeyyiz davalıdan bekleme ücretinin tahsili istemine ilişkindir.
Çekişmeli noktalardan biri de, bekleme süresinin başlangıcı ve bitişi ile bekleme ücretinin buna göre hesaplanması gereken miktarına ilişkindir.
Hükme esas 30.8.2004 tarihli bilirkişi kurulu raporunda, varış tarihlerinin belgelerde yer almadığı, sürücülerin pasaport fotokopilerinin de dosyada bulunmadığı, CMR. taşıma senedinde boşaltma tarihlerinin yabancı dille yazılı olduğu, yükleme ve boşaltma tarihleri belli olmakla birlikte boşaltma mahalline varış tarihlerinin kesin olarak evraklar üzerinde gözükmemesi nedeniyle makul yol süresi + 48 saat serbest bekleme süresi bitimi olarak belirlenen varma tarihi ile taşıma senetlerinde yazılı boşaltma tarihleri arasındaki sürenin bekleme süresi olarak kabul edildiği bildirilerek, UND.`nin 16.12.2002 tarihli cevabı yazısında geçen birim fiyatlara göre bekleme ücreti her araç için ayrı ayrı belirlenip liste halinde rapora eklenmiş ve toplam meblağ gösterilmiştir. CMR. taşıma senetlerinde (bekleme süresinin sonunu gösteren) boşaltma tarihlerinin yabancı dille (arapça) yazılı olduğunun raporda belirtilmesine rağmen, bu belgelerin tercümesi yaptırılmamış olduğundan kaşelerdeki yazı ve tarihlerin ne anlama geldiği, boşaltmayı ve boşaltma tarihini ya da boşaltma yerine varış tarihini gösterip göstermediği denetlenememektedir. Mahkemece de davacılara ait araçların Irak`a giriş ve çıkışlarını ve sürücülerin pasaport fotokopilerini içeren deliller toplandıktan sonra ek rapor için talimat yazılmış olup, bu belgelerden söz edilmeden ve değerlendirme yapılmadan kök rapora atıf yapmakla yetinen ek rapor hükme esas alınmıştır. Oysa ek rapor dahi denetime ve hükmü izlemeye elverişli olmayıp, eksik incelemeye dayalı yazılı şekilde hüküm tesisi doğru olmamıştır.
Diğer yandan dosya kapsamına ve araçların ruhsat fotokopilerine ve iddia ve savunmaya göre, araçlar TIR olmayıp kamyondur. UND.`nin rapora ve hükme esas alınan yazısında TIR`lar ile ilgili bekleme ücreti bildirilmiştir. Bu durumda mahkemece, davacıların kamyonlarının özellikleri ve tonajları belirtilmek suretiyle UND.`ne yazı yazılarak bekleme ücretlerinin kamyonlar için farklı olup olmadığının sorulmasından sonra gelecek cevaba göre değerlendirme yapılması gerekirken, davacıların araçlarının özellikleri ile uyumlu olmayan anılan cevabi yazıda bildirilen birim fiyatlara göre hesaplama yapan bilirkişi raporunun hükme esas alınması da eksik incelemeye dayalıdır.
Öte yandan, davacılar arasında ihtiyari dava arkadaşlığı bulunduğundan, tek başvurma harcı ile açılan davanın bu şekilde sonuçlandırılması doğru olmayıp, ayrı ayrı başvurma harcı alınması, davacıların her birinin istem miktarının açıklattırılması, hak edecekleri alacağın ayrı ayrı belirlenip hüküm altına alınması gerekirken, davacıların ayrı ayrı hak ettikleri alacak miktarlarının toplamının hüküm altına alınması suretiyle infazı mümkün olmayan ve infazda tereddüt doğuracağı muhakkak olan yazılı şekilde hüküm tesisi de bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Yukarıda (1) no’lu bentte açıklanan nedenlerle mümeyyiz davalı vekilinin diğer temyiz itirazlarının REDDİNE, (2) no’lu bentte açıklanan nedenlerle diğer temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün mümeyyiz davalı yararına BOZULMASINA, oybirliği ile karar verildi.
