– Tellaliye Ücreti (Alım Satımdan Cayma)
– Komisyon Ücreti (Alım Satımdan Cayma)
– Alım Satımdan Cayma (Komisyon Ücreti)
– Cezai Şart (Komisyon Ücreti)
– Tellaliye Ücretine Hak Kazanma –
Tarafların arasında, alım-satım ve komisyon anlaşması yapıldığı, davacı komisyonunun taşınmazı alıcı davalıya gezdirip gösterdiği, alıcı ile satıcıyı bir araya getirip alım-satım bedeli ve komisyon ücreti de belirlemek suretiyle anlaşma sağladığı hususlarında çekişme bulunmadığından sözleşmeden cayma halinde komisyon ücretinin ödenmesi gerekir.
DAVA ve KARAR:
Dava dilekçesinde itirazın iptali icra inkar tazminatının faiz ve masraflarla birlikte davalı tarafından tahsili istenilmiştir. Mahkemece davanın reddi cihetine gidilmiş, hüküm davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
YARGITAY 3. HUKUK DAİRESİ KARARI:
Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü.
Davada, davacı emlakçının, davalı alıcıya satılık taşınmazı gezdirdiği, alıcı ile satıcıyı bir araya getirip, alım-satım hususunda bedel de belirlenmek suretiyle –harici- anlaşma sağlandığı, komisyon ücretinin tespit edildiği ancak, sonradan davalı alıcının alım-satımdan caydığı ve buna dayalı olarak komisyon ücretini ödemediği, yapılan icra takibine itiraz ettiği ileri sürülerek itirazın iptali istenilmiş; mahkemece, komisyon ücretinin alım-satımın gerçekleşmesi halinde ödenmesi gerektiği gerekçesiyle istemin reddine karar verilmiştir.
Kural olarak, bir akdin yapılması imkanını hazırlama veya akdin icrasına aracılık görevini ücret karşılığında üstlenen kişi tellal olarak kabul edilir. (BK.md.404). Tellal ancak, yaptığı hazırlık veya icra eylediği tavassut, akdin icrasını (tarafların anlaşmasını) sağladığı takdirde ücret isteyebilir. Aksi takdirde alıcı ve satıcıyı karşılaştırıp anlaşma sağlayamazsa ücrete hak kazanamaz (BK.md.405).
Tarafların arasında, alım-satım ve komisyon anlaşması yapıldığı, davacı komisyonunun taşınmazı alıcı davalıya gezdirip gösterdiği, alıcı ile satıcıyı bir araya getirip alım-satım bedeli ve komisyon ücreti de belirlemek suretiyle anlaşma sağladığı hususlarında çekişme bulunmamaktadır. Uyuşmazlık; tüm bunlara rağmen sözleşmeden cayma halinde komisyon ücretinin ödenip ödenmeyeceği, ödenecekse miktarının ne olacağı hususlarına ilişkindir.
Yukarıda da açıklandığı gibi davacı emlakçı olarak üzerine düşen (yer gösterme, tarafların alım-satım yönünde anlaşmasını sağlama, resmi satışın gerçekleştirilmesine yönelik ön anlaşmayı yapma) edimlerini tümüyle yerine getirdiği, buna rağmen davalı alıcının geçerli bir yasal neden (örneğin hata, hile, gabin, mücbir sebep vs.) olmaksızın alım-satımdan caydığı anlaşıldığından, sözleşmeye bağlılık ve ahde vefa gereği alıcının sorumlu olduğu komisyon ücretinden sorumlu bulunduğu hususu tartışmasızdır. Somut olayda olduğu gibi sözleşmede, cayma halinde cayan tarafın alım-satım sözleşmesinde yer alan karşı tarafın komisyon ücretini de ödeyeceği yönündeki kararlaştırma bir cezai şart (BK.md.158) olarak kabul edilip, sözleşmeden cayan davalı (alıcının) kendisine ait olan komisyon ücretinin dışında normalde satıcıya ait olan komisyon ücretinden de kural olarak sorumludur. Ancak, BK.’nun 161/son maddesi gereğince hakim cezai şart miktarını fahiş bulursa tenkisle mükelleftir.
Mahkemece delillerin yanılgılı değerlendirilmesi sonucu istemin tümüyle reddi doğru görülmemiştir.
Yapılacak iş; davalının, alım-satımdan vazgeçmesi ve sözleşmenin 5. maddesinde de cayma halinde ödenecek komisyon ücretinin açıkça belirlenmiş olması karşısında, hem kendine ait olan ve hemde satıcıya isabet eden komisyon ücretinden sorumlu olduğu kabul edilip, satıcıya ait ücretin cezai şart olduğu da değerlendirilerek (fahişlik olgusu gözetilip) hakkaniyet ölçüsünde indirim yapılarak varılacak uygun sonuç çerçevesinde hüküm kurmaktan ibarettir.
SONUÇ: Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar göz önünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile hükmün BOZULMASINA, oybirliği ile karar verildi.
