Yargıtay kararı: Orman yangınına sebep olan şirket, ‘garanti ücreti’ ödense dahi hava aracı masraflarından sorumludur
Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, otoyol bakımı sırasında çıkan orman yangınında, şirketin ‘kusursuz sorumlu’ olduğuna ve yangın söndürmede kullanılan hava araçları için ‘garanti sözleşmesi’ olsa bile bu masrafları ödemesi gerektiğine hükmetti.
Dava konusu: Otoyol bakım çalışmasından kaynaklanan orman yangını tazminatı
Dava, 29 Haziran 2012’de İzmir-Çeşme otoyolu kenarında çıkan ve 50,92 hektar orman alanını yok eden yangınla ilgili açıldı. Davacı idare, yangının, otoyolda bariyer bakım işi yapan davalı şirketin çalışanlarının kaynak ve spiral kesme makinelerini kullanması sırasında çıkan kıvılcımların kuru otları tutuşturması sonucu çıktığını iddia etti. Bu nedenle ağaçlandırma bedeli, yangın söndürme masrafı ve diğer bedeller dahil toplam 635.067,40 TL zararın davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili istendi.
Davalıların savunması: Suçlamaların reddi ve ceza davasında beraat
Davalı şirket ve çalışanları vekili, yangınla ilgilerinin olmadığını, aksine dumanı fark edip araçlarındaki yangın tüpleriyle ilk müdahaleyi yaptıklarını, itfaiye ve jandarmaya haber verdiklerini savundu. Jandarma tutanaklarının “şüpheli ifade tutanağı” olarak sonradan doldurulduğunu iddia ettiler. Olay günü kaynak veya spiral makinesi kullanmadıklarını, kazalı bariyerleri vinç ile söktüklerini ve vincin fotoğraflarda görüldüğünü belirttiler. Ayrıca, çalışanlar hakkında açılan ceza davasında delil yetersizliğinden beraat kararı verildiğini ve kararın kesinleştiğini vurgulayarak davanın reddini istediler.
Mahkemeler arasında yaşanan çelişkili yargılama süreci
İlk derece mahkemesi: Şirket sorumlu, ancak hava aracı gideri hariç
İlk Derece Mahkemesi (Urla 1. Asliye Hukuk Mahkemesi), çalışanların ceza davasında beraat etmesi nedeniyle onlar yönünden davayı husumet yönünden reddetti. Ancak, davalı şirketin yüklenici firma olarak gerekli önlemleri alma yükümlülüğünü ihlal ettiği gerekçesiyle sorumlu olduğuna karar verdi. Bilirkişi raporları doğrultusunda, söndürme faaliyetlerinde kullanılan uçak ve helikopterler için “garanti ücret” ödendiği ve fazladan bir ücret ödemesi yapılmadığı gerekçesiyle bu masrafları toplam zarardan düştü. Davanın kısmen kabulü ile 438.674,51 TL’nin davalı şirketten tahsiline hükmetti.
Bölge adliye mahkemesi: Dava tamamen reddedildi
İstinaf başvurusu üzerine Bölge Adliye Mahkemesi (İzmir BAM 4. Hukuk Dairesi), İlk Derece Mahkemesi kararını kaldırdı. BAM, çalışanların kusurlu fiillerinin ceza davasında ispat edilemediğini, bu nedenle işveren konumundaki şirketin de “adam çalıştıran” sıfatıyla sorumlu tutulamayacağını belirterek davayı tümden reddetti.
Yargıtay’ın ilk bozma kararı ve yeni bilirkişi raporu süreci
Yargıtay çelişkili raporlar nedeniyle bozma istedi
Davacı vekilinin temyizi üzerine Yargıtay Dairesi, kararı 21.12.2023’te bozdu. Bozma gerekçesinde, İtfaiye ve Jandarma raporlarının yangının taşlama makinesinden çıktığına işaret ettiği, ceza dosyasındaki ilk bilirkişi raporlarının da şirketi asli kusurlu bulduğu, ancak mahkeme bilirkişi raporları ile çelişkiler olduğu belirtildi. Yangın konusunda uzman yeni bir bilirkişi heyetinden tüm delilleri karşılaştıran bir rapor alınması istendi.
Yeni rapor şirketin ‘kusursuz sorumluluğunu’ tespit etti
Bozmaya uyan Bölge Adliye Mahkemesi, yeni bir bilirkişi kurulu raporu aldırdı. Bu raporda, uydu görüntüleri ve yangın yerinin özellikleri (yerleşim yerinden uzak, çitle çevrili alan) dikkate alındı. Yangının, davalı şirketin bakım-onarım işi sırasında meydana geldiği ve “uygun nedensellik bağı”nın kurulduğu tespit edildi. Rapor, şirketin “kusursuz sorumluluk” ilkelerince sorumlu olduğunu değerlendirdi. Hangi çalışanın fiili gerçekleştirdiğinin ispatlanamaması, şirketin sorumluluğunu ortadan kaldırmadı.
İstinaf mahkemesi hava aracı giderlerini yine reddetti
BAM, yeni rapora dayanarak davayı davalı şirket yönünden kısmen kabul etti ve 438.674,51 TL tazminata hükmetti. Ancak, İlk Derece Mahkemesi gibi uçak ve helikopter giderlerine ilişkin istemi yine reddetti. Çalışanlar hakkındaki dava da tekrar reddedildi.
Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin nihai kararı: Garanti bedeli kamu zararıdır
Karar, hem davacı hem de davalı şirket vekili tarafından tekrar temyiz edildi. Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, davalı şirketin tüm temyiz itirazlarını ve davacı vekilinin çalışanlara yönelik itirazlarını reddetti.
Ancak Daire, davacı idarenin hava aracı bedellerine yönelik temyiz itirazını kabul etti. Yargıtay, davacı idarenin olası yangınlara karşı hava araçları kiralamasının ve bunun için bir “garanti uçuş saati bedeli” ödemesinin, bu bedellerin sorumlulardan tazmin edilmesini engellemeyeceğine karar verdi. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun (2022/3-722 E., 2023/294 K.) ilamına atıf yapan Daire, şu değerlendirmeyi yaptı:
“Davacının zararının sözleşme ile kararlaştırılan limitler dışında fazla uçuş süresi kadar olduğunu kabul etmek mümkün değildir. Diğer bir anlatımla, limit dahilinde ödenen bedelin de kamu zararı olduğu açıktır.”
Yargıtay, davacı idarenin uçak kiralama sözleşmesinin bu davanın taraflarını ilgilendirmediğini, davalı şirketin sebep olduğu yangın nedeniyle yapılan tüm masraftan sorumlu olması gerektiğini belirtti. Bu gerekçeyle, Bölge Adliye Mahkemesi kararını, hava aracı giderlerinin de davalı şirketten tahsiline karar verilmesi gerektiği yönünde davacı yararına BOZDU.
