Geçici Koruma Kimlik Belgesindeki Hatalı Anne Adı: Yargı Yolunda Son Söz
Uyuşmazlık Mahkemesi, Suriyeli sığınmacı M.A.K’nin geçici koruma kimlik belgesindeki anne adı hatasının düzeltilmesi davasında idari yargının görevli olduğuna hükmederek önemli bir içtihat oluşturdu.
Geçici Koruma Kimlik Belgesindeki Anne Adı Yanlışlığı ve Dava Süreci
Hatanın Ortaya Çıkışı ve İlk Yargı Başvurusu
Davacılar S.K. ve M.A.K. vekili Av. B. G., Suriye uyruklu M.A.K. adlı çocuğun doğum belgesinde anne adının sehven “S.K.” olarak kaydedildiğini belirtmiştir. Çocuğun geçici koruma kimlik belgesi yenilenmek istendiğinde, resmi kayıtlardaki bu yanlışlığın yeni kimlik belgesi düzenlenmesini engellediği fark edilmiştir. Bu durum üzerine, çocuğun doğum belgesindeki ve resmi kayıtlardaki hatalı anne adının “S.K.” olarak düzeltilmesi talebiyle idari yargıda dava açılmıştır.
İdari Yargı Süreci ve Görev Reddi
İstanbul 6. İdare Mahkemesi, 03/06/2022 tarihli kararıyla davanın görev yönünden reddine karar vermiştir. Mahkeme, uyuşmazlığın özel hukuk ilişkisinden kaynaklandığını ve Medeni Kanun kapsamında Asliye Hukuk Mahkemelerinin görev alanına girdiğini belirtmiştir. Bu karara karşı yapılan istinaf başvurusu, İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 10. İdari Dava Dairesi tarafından 16/03/2023 tarihinde kesin olarak reddedilmiştir.
Adli Yargıya Başvuru ve Usulden Ret
İdari yargıdaki ret kararlarının ardından davacılar vekili, aynı taleple bu kez adli yargıda dava açmıştır. Bakırköy 8. Asliye Hukuk Mahkemesi, 02/06/2023 tarihli kararıyla davanın usulden reddine hükmetmiştir. Mahkeme, davacının Türk vatandaşı olmaması ve Türkiye’de nüfus sistemindeki bir yanlışlığın düzeltilmesi talebinde bulunamayacağını, ancak idari yargıya başvurmasının mümkün olduğunu belirterek adli yargının görevli olmadığına karar vermiştir. Bu karar da kesinleşmiştir.
Yasal Düzenlemeler ve Yargı Kararları Işığında Uyuşmazlığın Değerlendirilmesi
Nüfus Hizmetleri Kanunu ve Yabancılar Kanunu
5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu, Türk vatandaşları ve Türkiye’de bulunan yabancıların nüfus hizmetlerinin düzenlenmesine ilişkin esas ve usulleri kapsamaktadır. Kanun, yabancılara kimlik numarası verilmesini ve yabancılar kütüğünde kayıtlarının tutulmasını öngörmektedir. 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ise yabancıların Türkiye’ye giriş, kalış ve çıkışları ile koruma taleplerine ilişkin usul ve esasları düzenlemektedir. Bu kanun kapsamında geçici koruma sağlanan yabancılara geçici koruma kimlik belgesi düzenlenmekte ve yabancı kimlik numarası verilmektedir.
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu Kararı
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 15/06/2022 tarihli kararı, geçici koruma kimlik belgelerinde yer alan kayıtların düzeltilmesi talebiyle yapılan başvuruların reddine ilişkin davalarda idari yargının görevli olduğunu belirtmiştir. Bu karara göre, geçici koruma kimlik belgeleri, 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu kapsamında nüfus hizmeti olarak değerlendirilemez. Dolayısıyla, bu tür uyuşmazlıkların çözümünde idari yargı mercileri görevlidir.
Uyuşmazlık Mahkemesinin Kararı
Uyuşmazlık Mahkemesi, yaptığı incelemede, davacıların taleplerinin nüfus kütüklerindeki kayıtların düzeltilmesine yönelik olmadığını, Geçici Koruma Yönetmeliği’nin 22. maddesi uyarınca düzenlenen “Geçici Koruma Kimlik Belgelerindeki” bilgilerin doğru yazılabilmesi için resmi kayıtların düzeltilmesine yönelik olduğunu tespit etmiştir. Bu doğrultuda, taleplerin 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu kapsamında nüfus hizmeti olarak değerlendirilmesinin mümkün olmadığına karar verilmiştir.
Mahkeme, 6458 sayılı Kanun ve ilgili Yönetmelik hükümleri kapsamında, söz konusu sistemdeki hatalı yazımın ve düzeltmenin idari işlem yoluyla davalı idarece yapılması gerektiğini belirtmiştir. Bu nedenle, davacı tarafından bu amaçla açılan davanın, 2577 sayılı Kanun’un 2. maddesi kapsamında idari yargı yerinde çözümlenmesi gerektiği sonucuna varmıştır.
Sonuç olarak, Uyuşmazlık Mahkemesi, İstanbul 6. İdare Mahkemesi’nin 03/06/2022 tarihli görevsizlik kararının kaldırılmasına ve davanın çözümünde idari yargının görevli olduğuna oy çokluğu ile kesin olarak karar vermiştir. Bu karar, geçici koruma kimlik belgelerindeki hatalı bilgilerin düzeltilmesi davalarında hangi yargı yolunun izleneceği konusunda önemli bir rehber niteliğindedir.
