Danıştay 22/A maddesi kapsamındaki alacak kesintisini haciz saymadı ve ödeme emri gerekmediğine hükmetti
Danıştay 3. Dairesi, bir şirketin vergi borcu nedeniyle SGK alacağından 6183 sayılı Kanun’un 22/A maddesi uyarınca yapılan kesintinin “cebren tahsil” (haciz) olmadığını belirterek, bu işlem için önceden ödeme emri tebliğ edilmesinin zorunlu olmadığına karar verdi. Bu karar, vergi dairelerinin ödeme emri göndermeden de kamu kurumlarındaki istihkaklardan kesinti yapabilmesinin önünü açtı.
KDV iade talebi reddedildi, vergi borcu SGK alacağından kesildi
Davacı şirket, katma değer vergisi (KDV) iadesi talebinde bulundu. Ancak vergi idaresi, yaptığı inceleme sonucunda şirketin KDV iadesi hakkı bulunmadığını tespit etti ve iade talebini reddetti. Bunun üzerine idare, şirketin KDV iadesi yoluyla mahsup edilmesini talep ettiği vergi borçlarını ödemesi gerektiğini 17 Mart 2020 tarihli bir yazıyla bildirdi. Akabinde, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), davacı şirkete bir ödeme yapmadan önce vergi dairesine şirketin vadesi geçmiş borcu olup olmadığını sordu. Vergi dairesi, şirketin vergi borçlarını sisteme “vadesi geçmiş borç” olarak girdi. Bunun üzerine SGK, 6183 sayılı Kanun’un 22/A maddesi uyarınca, şirkete ödeyeceği istihkaktan bu vergi borcunu keserek vergi dairesine aktardı. Davacı şirket, SGK alacağından yapılan bu kesinti işleminin iptali istemiyle dava açtı.
Yerel mahkemeler “ödeme emri yoksa haciz yapılamaz” dedi
Davaya bakan İlk Derece Vergi Mahkemesi, davacı şirketi haklı buldu ve kesinti işlemini iptal etti. Mahkeme, kararını 6183 sayılı Kanun’un 54. ve 55. maddelerine dayandırdı. Bu maddelere göre, vadesinde ödenmeyen kamu alacaklarının “cebren tahsil” edilebilmesi için borçluya öncelikle 15 gün süreli bir ödeme emri tebliğ edilmesi gerektiğini belirtti. Vergi idaresinin, mahkemeye verdiği cevapta, davacı adına böyle bir ödeme emri düzenlenmediğini bildirmesi üzerine mahkeme, yapılan işlemi hukuka aykırı bir “haciz” olarak nitelendirdi ve hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle iptal kararı verdi. Davalı idarenin istinaf başvurusu da Bölge İdare Mahkemesi tarafından aynı gerekçelerle reddedildi.
Danıştay: 22/A işlemi bir haciz değil, koruma tedbiridir
Vergi idaresinin temyiz başvurusu üzerine dosyayı inceleyen Danıştay 3. Dairesi, yerel mahkemelerin kararını bozdu. Yüksek Mahkeme, 6183 sayılı Kanun’daki iki farklı tahsilat yöntemine dikkat çekti:
- Cebren Tahsil (Madde 55): Bu yolun izlenebilmesi için, alacağın tahsili amacıyla haciz gibi yollara başvurulmadan önce borçluya mutlaka bir ödeme emri tebliğ edilmesi zorunludur. Mahkemelerin dayandığı madde budur.
- Amme Alacaklarının Korunması (Madde 22/A): Bu madde ise tamamen farklı bir mekanizmadır. Kanun’un “amme alacaklarının korunması” bölümünde yer alır ve Hazine ve Maliye Bakanlığına özel bir yetki verir. Bu yetkiye göre Bakanlık, SGK gibi kamu idarelerinin şirketlere ödeme yapmadan önce, o şirketin vadesi geçmiş vergi borcu olup olmadığını sorgulamasını zorunlu kılabilir. Eğer vadesi geçmiş borç varsa, ilgili kurum ödeme yapacağı tutardan bu borcu kesip vergi dairesine aktarmak zorundadır.
Danıştay, somut olaydaki kesintinin 55. madde kapsamında bir “haciz” olmadığını, aksine 22/A maddesi kapsamında bir “koruma tedbiri” olduğunu belirtti. Bu nedenle, 22/A maddesine dayanılarak yapılan kesintilerde, cebren tahsil yolunda olduğu gibi önceden bir ödeme emri düzenlenmesine gerek bulunmadığına hükmetti.
İstinaf kararı bozuldu
Danıştay, davacının SGK’dan olan alacaklarının 6183 sayılı Kanun’un 22/A maddesi uyarınca vadesi geçmiş vergi borçlarına mahsup edilmesinde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna vardı. Bu gerekçeyle, aksi yöndeki Vergi Mahkemesi kararını onayan Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulmasına oy birliğiyle karar verdi.
