Yargıtay’dan usuli kazanılmış hak ilkesini değiştiren maddi hata kararı
Yargıtay, daha önce verdiği bozma kararının maddi hataya dayandığını belirterek borçlunun taşınmazı devretmesinden önce konulan haczin geçerli olduğuna hükmetti ve usuli kazanılmış hak ilkesinin maddi hata durumunda uygulanmayacağını emsal bir kararla vurguladı.
Şirket birleşmesi ve devredilen taşınmaza konulan haczin iptali talebi
Kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla başlatılan bir icra takibinde, takip borçlusu olan bir şahıs şirketinin taşınmazlarına 9 Mayıs 2017 tarihinde ihtiyati haciz konuldu. Haciz işlendikten sonra, borçlu şirket, şikâyetçi olan başka bir anonim şirket ile birleşerek tüm mal varlığıyla birlikte bu şirkete devroldu ve taşınmazların mülkiyeti de 24 Ağustos 2017 tarihinde şikâyetçi şirkete geçti. Şikâyetçi şirket, takibin dayanağı olan bonoda borçlu olmadığını, bu sebeple kendi mallarına haciz konulamayacağını ileri sürerek haciz ve satış işlemlerinin iptali için icra mahkemesine başvurdu. İlk Derece Mahkemesi ve Bölge Adliye Mahkemesi, devralan şirketin borçlardan sorumlu olduğu gerekçesiyle şikâyeti reddetti.
Yargıtay’ın ilk bozma kararı ve borçlu lehine oluşan usuli kazanılmış hak
Dosyanın ilk temyiz incelemesini yapan Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, şirket birleşmesinin getirdiği hak ve yükümlülüklerin ayrı bir yargılama ile belirlenmesi gerektiğini, kambiyo takibinde taraf olmayan devralan şirkete doğrudan muhtıra gönderilerek haciz uygulanmasının hukuka aykırı olduğunu belirterek kararı bozdu. Mahkeme, bu bozma ilamına uyarak şikâyeti kabul etti ve hacizlerin kaldırılmasına karar verdi. Bu durum, Yargıtay kararına uyulmasıyla birlikte şikâyetçi şirket lehine “usuli kazanılmış hak” doğurmuş oldu.
Yargıtay’dan dönüş: Önceki bozma kararı maddi hataya dayanıyordu
Alacaklının, hacizlerin kaldırılması kararını temyiz etmesi üzerine dosya yeniden aynı Yargıtay dairesine geldi. Yargıtay, bu kez çok çarpıcı bir karar vererek daha önce verdiği bozma kararının maddi hataya dayandığını açıkladı. Yüksek Mahkeme, usuli kazanılmış hak ilkesinin kamu düzeni ile ilgili konularda ve maddi hataya dayalı bozma kararlarında geçerli olmayacağını hatırlattı.
Maddi hatanın kaynağı: Haciz tarihinde mülkiyet henüz devredilmemişti
Yargıtay, yaptığı maddi hatayı şu şekilde açıkladı: Haciz işlemi 9 Mayıs 2017 tarihinde yapılmıştı. Bu tarihte, haczedilen taşınmazların mülkiyeti hâlâ takibin asıl borçlusu olan şahıs şirketine aitti. Şirket birleşmesi ve mülkiyetin devri ise bu tarihten sonra, 24 Ağustos 2017‘de gerçekleşti. İcra hukuku kurallarına göre, haciz anında taşınmazın borçlunun adına kayıtlı olması, haczin geçerliliği için yeterlidir. Borçlu, üzerinde haciz bulunan bir taşınmazı üçüncü bir kişiye devretse dahi bu durum haczin geçerliliğini ortadan kaldırmaz. Alacaklının, hukuken geçerli olan bu ilk hacze dayanarak satış işlemlerine devam etmesinde bir usulsüzlük bulunmamaktaydı.
Maddi hatanın usuli kazanılmış hakkı ortadan kaldırması
Bu tespitler ışığında Yargıtay, kendi verdiği ilk bozma kararının, haciz ve devir tarihlerini gözden kaçıran bir maddi hataya dayandığını kabul etti. Maddi hataya dayalı bir bozma kararına uyulmasının davalı lehine bir usuli kazanılmış hak doğurmayacağını vurgulayan Yüksek Mahkeme, bu nedenle mahkemenin şikâyeti en başından reddetmesi gerektiğini belirterek kararı bu kez alacaklı lehine bozdu. Bu karar, usuli kazanılmış hak gibi güçlü bir hukuk ilkesinin dahi, açık bir maddi hata karşısında geçerli olmayacağını gösteren emsal bir nitelik taşımaktadır.
