Kiracının demirbaş sorumluluğu ve basiretli tacir ilkesi
Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, kira ve satım sözleşmesine dayalı tazminat talepli bir davada, tacir olan davacının basiretli davranma yükümlülüğüne ve kiracının imzasız demirbaş listelerinden sorumlu tutulamayacağına hükmederek, Bölge Adliye Mahkemesi kararını onadı. Karar, sözleşme hukukundaki ispat yükü ve sorumluluk sınırlarını bir kez daha çizdi.
Dava konusu: Fabrikanın tahliyesi sonrası oluşan zararın tazmini
Davacı vekili, müvekkilinin 12.06.2008 tarihinde davalı Kooperatiften satın aldığı fabrika binası ve lojmanlarının, kiracı olan diğer davalı şirket tarafından tahliye edildikten sonra kullanılamaz hâlde olduğunu iddia etmiştir. Fabrikadaki demirbaşların da eksik veya kusurlu teslim edildiğini belirten davacı, bu durumun bilirkişi raporuyla tespit edildiğini ileri sürerek, oluşan maddi zararın tazmini amacıyla 766.000,00 TL tazminatın ticari faiziyle birlikte davalılardan tahsilini talep etmiştir. Davacı, kiracıya faal ve kullanılır durumda teslim edilen taşınmazın, tahliye sırasında hasarlı ve eksik olduğunu, sözleşme gereği demirbaş hasarlarının rayiç bedel üzerinden ödenmesi gerektiğini savunmuştur.
Davalıların savunmaları: Sorumluluk reddi ve sözleşme hükümleri
Davalı Kooperatif vekili, satış sonrası kiracıyla hukuki bir bağlarının kalmadığını, tesisi davacıya bütün olarak teslim ettiklerini ve satış sonrası kiracının kullanımından kaynaklanan hasarlardan sorumlu olmadığını belirtmiştir. Aradan geçen uzun zaman sonra yapılan tespitlerle belirlenen hasarlardan kendilerinin sorumlu tutulamayacağını savunarak davanın reddini istemiştir.
Davalı şirket vekili ise, davacının aktif dava ehliyetinin bulunmadığını, önceki malik ile yapılan menkul satış sözleşmesinin kendilerini bağlamadığını dile getirmiştir. Kiraya verilen tesisin ve bazı demirbaşların ekonomik ömrünü tamamlamış olduğunu, bazı makinelerin zaten çalışır durumda teslim edilmediğini ve bilirkişi raporunun usulsüz ve fahiş rakamlar içerdiğini iddia ederek davanın reddini talep etmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı: Sorumluluğun sınırları belirlendi
Mersin 2. Asliye Ticaret Mahkemesi, davacının kiraya verenin haklarına halef olduğunu ve kiracının sorumluluğunun kira sözleşmesi hükümleriyle sınırlı olduğunu belirtmiştir. Mahkeme, sözleşmede teslim edilen demirbaşlara ilişkin açık bir liste bulunmadığını, yalnızca üç forklift ve su pompaları hakkında özel hüküm bulunduğunu tespit etmiştir. Kiracının imzası olmayan demirbaş listelerinden sorumlu tutulamayacağını belirten mahkeme, binadaki paslanmanın ve yıpranmaların olağan kullanımdan kaynaklandığını ifade etmiştir.
Maddi zarar tespiti ve tazminat hükmü
Bilirkişi raporuna dayanarak, davalı Kooperatifin davacıya teslim etmediği malzemeler nedeniyle 35.881,00 TL, davalı kiracı şirketin ise sözleşme gereği 16.555,00 TL maddi zarardan sorumlu olduğuna karar verilmiştir. Davanın kısmen kabulüne hükmedilerek, davalı şirkete yönelik alacağın iflas masasına kayıt ve kabulüne, Kooperatifin ise belirli miktardan sorumlu tutulmasına karar verilmiştir. Bu karara karsı hem davacı hem de davalı Kooperatif istinaf başvurusunda bulunmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi: İlk derece kararını onadı
Adana Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi, İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve kanuna uygun olduğu gerekçesiyle, davacı vekili ile davalı Kooperatif vekilinin istinaf başvurularını esastan reddetmiştir. Bu karar üzerine davacı vekili temyiz yoluna başvurmuştur.
Yargıtay’ın gerekçesi: Basiretli tacir ilkesi ve ispat yükü
Davacı vekilinin temyiz sebeplerini değerlendiren Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, uyuşmazlığın kira ve satım sözleşmesine dayalı tazminat istemine ilişkin olduğunu vurgulamıştır. Yüksek Mahkeme, temyiz edilen kararda belirtilen gerekçeye katılarak şu hususları öne çıkarmıştır:
- Teslim edilen taşınmazın, satış sözleşmesindeki vasıfları taşımadığı iddiasının ispat yükünün bu iddiadan kendisine hak çıkaran davacıya ait olması.
- Tacir olup basiretli davranmakla yükümlü bulunan davacının, satış tarihinde taşınmazı mevcut haliyle satın ve teslim aldığının kabulü gerekmesi.
- Kiracının imzası bulunmayan demirbaş listesinden sorumlu tutulamayacak olması.
- Davalı Kooperatifin sorumluluğunun 12.06.2008 tarihli menkul ve müştemilat satım sözleşmesi ile teslim etmeyi taahhüt ettiği menkul ve demirbaşlarla sınırlı bulunması.
- Kiracının sorumluluğunun ise mevcut sözleşme kapsamında değerlendirilmesinde herhangi bir isabetsizlik bulunmaması.
Bu gerekçelerle, davacı vekilinin temyiz itirazlarının reddine ve usul ve kanuna uygun bulunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının onanmasına karar verilmiştir.
Karar
Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 01.07.2025 tarihinde oy birliğiyle verdiği kararla, temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 370/1 maddesi uyarınca ONANMASINA hükmetmiştir.
